Prenta ķ tveimur dįlkum. Śtgįfa 121a. Uppfęrt til febrśar 1997.


Nįmulög

1973 nr. 24 17. aprķl


1. gr.
     Landareign hverri, sem hįš er einkaeignarrétti, fylgir réttur til hagnżtingar hvers konar jaršefna, sem žar finnast ķ jöršu eša į, žó meš žeim takmörkunum, sem lög žessi tilgreina.
     Nś er jörš ķ įbśš, og fer žį um rétt įbśanda til jaršefna eftir įbśšarlögum.

2. gr.
     Į öšrum landssvęšum en ķ 1. gr. segir, sem ekki eru ķ einkaeign, eign félaga, sveitarfélaga eša landshluta, hefur rķkiš eitt rétt til jaršefna.1)
     Um nįmuréttindi į landgrunninu umhverfis Ķsland fer eftir sérlögum og aš öšru eftir žessum lögum.

1)Rg. 514/1995.


3. gr.
     Landeiganda samkvęmt 1. gr. er innan žeirra marka, sem sķšar segir, rétt aš vinna įn leyfis į eša ķ landareign sinni jaršefni, svo sem grjót, möl, mó, surtarbrand, leir og önnur slķk jaršefni.
     Viš nįm jaršefna skal gęta žess vandlega, aš framkvęmdin valdi eigi hęttu mönnum, munum né bśpeningi. Sama gildir um frįgang nįmu aš verki loknu.
     Sveitarstjórn sś, sem ķ hlut į, skal hafa eftirlit meš žvķ, aš fyrirmęlum žessum sé hlķtt, og er henni rétt aš kippa žvķ, sem įbótavant er ķ žessu efni af hendi nįmueiganda, ķ lag į hans kostnaš.

4. gr.
     Nś vill landeigandi vinna mįlma eša mįlmblendinga śr jöršu, framkvęma jaršboranir eftir jaršefnum, grafa nįmubrunn, 10 m eša dżpri, eša gera nįmugöng, og skal hann senda rįšherra frumdrętti aš fyrirhugušum framkvęmdum, nįmuteigum og mannvirkjagerš og gera grein fyrir fjįrhagslegri og tęknilegri ašstöšu sinni til framkvęmdanna. Landeigandi skal, ef rįšuneytiš óskar žess, leggja fram sérfręšilegt įlit um mengunarhęttu, sem kynni aš vera samfara leit og vinnslu jaršefna, svo og jaršfręšilega įlitsgerš um įhrif borana eftir jaršefnum į veršmęti hagnżtingar, sem hafin er į jaršhita ķ nįgrenninu. Rįšherra er rétt aš setja landeiganda žau skilyrši, sem hann telur naušsynleg frį öryggislegu og tęknilegu sjónarmiši.
     Nįmueiganda ber aš kaupa tryggingu hjį vįtryggingarfélagi, sem rįšherra metur gilt, til greišslu į hvers konar fébótum vegna skašabótaverka, sem unnin eru į vegum nįmueiganda ķ sambandi viš nįmureksturinn og mįlmleitina.

5. gr.
     Nįmueiganda er skylt aš hlķta į sinn kostnaš žvķ eftirliti meš leit og vinnslu jaršefna, sem męlt er fyrir um ķ lögum, reglugeršum eša sérstökum įkvöršunum rįšherra.
     Rįšherra fer meš eftirlit meš mįlmleit og nįmurekstri og fylgist meš žvķ, aš sveitarfélög vanręki ekki skyldur sķnar samkvęmt 3. mgr. 3. gr.

6. gr.
     Nś vill landeigandi selja eša leigja nįmuréttindi ķ landi sķnu, žau er ķ 1. mgr. 4. gr. segir, ķ hendur félagsskap, žar sem hann er žįtttakandi, og žarf til žess leyfi rįšherra.
     Nś vill landeigandi ķ öšrum tilvikum en žeim, er ķ 1. mgr. segir, selja eša leigja nįmuréttindi įsamt afmörkušum nįmuteigi, hvort sem er frį jörš eša sér ķ lagi meš öšrum hętti, og skal sveitarfélag žaš, žar sem nįmuréttindi eru, hafa forkaupsrétt eša forleigurétt, en aš žvķ frįgengnu rķkiš.
     Aš öšru leyti skal beita įkvęšum laga um kauprétt į jöršum.
     Eigi er heimilt aš selja eša leigja nįmuréttindi ķ landareignum kaupstaša, sveitarfélaga, sjóša né almannastofnana, nema aš fengnu samžykki rįšherra.

7. gr.
     Rétt er rįšherra aš lįta leita jaršefna hvar sem er į landi hér. Er landeiganda eša umrįšaašilja lands skylt aš veita žeim mönnum, sem rįšherra gerir śt ķ žvķ skyni, óhindrašan ašgang aš landareign žeirri, sem ķ hlut į, og ber honum aš hlķta hvers konar afnotum af landi, takmörkunum į umrįšarétti og óžęgindum, sem naušsynleg eru vegna framkvęmdar verksins, gegn fullu endurgjaldi, sem įkveša skal meš eignarnįmsmati, ef samkomulag nęst ekki.

8. gr.
     Rįšherra er rétt, žį er almannahagur krefst žess, aš taka eignarnįmi nįmuréttindi til eignar eša afnota įsamt naušsynlegum landssvęšum og mannvirkjum til athafna vegna nįmurekstrarins.
     Ef eignarnįm į hluta af eign hefur ķ för meš sér verulega rżrnun į notagildi hins hluta eignarinnar, er skylt, ef eigandi krefst žess, aš lįta eignarnįmiš taka til allrar eignarinnar.
     Viš įkvöršun eignarnįmsbóta skal taka sérstakt tillit til óvissu um jaršefni og kostnašar af leit og vinnslu.
     Rétt er, ef nįmueigandi krefst žess og rįšherra samžykkir, aš meta endurgjald fyrir vinnsluréttinn:
a.
Tiltekinn hluta óskķrs (brśttó) veršmętis žess, sem unniš er.
b.
Tiltekinn hluta skķrs (nettó) veršmętis žess, sem unniš er.

     Er rįšherra hefur tekiš landareign eignarnįmi, skal žó fyrri eigandi eiga forgangsrétt aš sérleyfi nęst į eftir rķkinu.
     Sveitarstjórn er heimilt meš samžykki rįšherra aš taka eignarnįmi til eignar eša afnota malar- og grjótnįmur įsamt naušsynlegu landi, ef brżna naušsyn ber til vegna almannahagsmuna ķ sveitarfélaginu.

9. gr.
     Nś stundar ašili, hvort heldur er almannaašili eša einkaašili, löglega leit og vinnslu jaršefna, og eru žį landeigendur og leigulišar į žeim svęšum, sem naušsynleg eru til vinnslu og hagnżtingar jaršefnanna, skyldir eftir śrskurši rįšherra aš žola mannvirki, lagningu vega, vatnstöku og vatnsleišslur og svo önnur afnot af löndum sķnum, sem naušsynleg eru vegna framkvęmdanna.
     Nś nęst ekki samkomulag um fullt endurgjald, og skal įkveša žaš meš eignarnįmsmati.

10. gr.
     [Rétt er rįšherra aš veita sérleyfi til leitar og vinnslu jaršefna hér į landi, enda sé fullnęgt įkvęšum 7., 8. og 9. gr. laga žessara ef um einkaeign er aš ręša. Sé um aš ręša erlendan ašila eša ķslenskan lögašila sem erlendur ašili į hlut ķ skal enn fremur fullnęgt skilyršum laga um fjįrfestingu erlendra ašila ķ atvinnurekstri.]1)

1)L. 23/1991, 10. gr.


11. gr.
     Sérleyfi mį eigi veita, fyrr en rįšherra hefur fengiš ķ hendur fullkomna frumdrętti aš fyrirhugušum framkvęmdum og sannaš hefur veriš fyrir honum, aš tryggš hafi veriš öflun fjįr, sem aš mati hans nęgir til framkvęmdanna, og aš vęntanlegur sérleyfishafi njóti ašstošar manna meš nęgilega séržekkingu til framkvęmdanna.
     Rétt er rįšherra aš setja žaš skilyrši, aš sérleyfishafi undirgangist aš hlķta varnaržingi į Ķslandi og setji tryggingu, sem rįšherra metur gilda, fyrir fjįrskuldbindingum sķnum viš ķslenska ašilja.
     Įkvęši 2. mgr. 4. gr. eiga hér viš.

12. gr.
     Ķ sérleyfi skal tilgreina:
a.
Aš samžykktir sérleyfishafa, ef um félag er aš tefla, séu višurkenndar af rįšherra.
b.
Tķmalengd sérleyfis, sem mį vera allt aš 40 įrum.
c.
Stašarmörk leitar- og vinnslusvęšis.
d.
Hvort sérleyfi tekur til allra jaršefna eša tiltekinna tegunda og žį hverra.
e.
Aš rįšherra samžykki frumdrętti aš fyrirhugušum mannvirkjum.
f.
Aš sérleyfishafi noti ķslenskt vinnuafl, nema rįšherra veiti leyfi til annars.
g.
Hvenęr leitarstarfsemi skuli hefjast ķ sķšasta lagi og hvenęr henni skal vera lokiš.
h.
Aš vinnslustarfsemi skuli hefjast fyrir lok leitartķmabils og aš sérleyfi skuli vera fyrirgert, ef hśn stöšvast samfleytt ķ žrjś įr, nema rįšherra veiti undanžįgu.
i.
Aš sérleyfishafi sendi rįšherra tilkynningu um jaršboranir, sem hann lętur framkvęma, um žykkt og gerš berglaga og svo um fundin jaršefni, enda fylgi sżnishorn af jaršefnum og berglögum.
j.
Aš sérleyfishafa beri aš hlķta žvķ eftirliti, sem rįšherra įkvešur, og greiša kostnaš af žvķ.
k.
Aš sérleyfi verši eigi framselt, nema aš fengnu samžykki rįšherra.
l.
Um greišslur til rķkisins fyrir nįmurekstur į rķkislendum, sbr. 8. gr.
m.
Um opinber gjöld.
n.
Hvernig skuli rįšstafa vinnslumannvirkjum og vinnslutękjum aš sérleyfistķma loknum.
o.
Um frįgang į starfsstöšvum aš vinnslutķma loknum.


13. gr.
     Leyfishafi hefur fyrirgert leyfi sķnu, ef einhverju skilyrši, sem greinir ķ lögum žessum, er eigi fullnęgt. Sama er og, ef sérstakir skilmįlar ķ sérleyfi eša samningum ķ sambandi viš leyfiš eru eigi haldnir eša bś sérleyfishafa er tekiš til skuldaskila eša gjaldžrotamešferšar.
     Rétt er rįšherra aš veita undanžįgu frį įkvęšum greinar žessarar, ef sérstakar įstęšur męla meš žvķ.

14. gr.
     Rįšherra er rétt aš banna śtflutning óunninna jaršefna, ef hann telur, aš śtflutningur žeirra efna skaši ķslenska framleišsluhagsmuni eša vinnsla efnanna sé ęskileg ķ landinu.
     Rįšherra er rétt aš setja reglugerš um žau efni, sem greinir ķ lögum žessum.

15. gr.
     Brot gegn lögum žessum varša fésektum eša varšhaldi, nema žyngri refsing liggi viš eftir öšrum lögum. Viš framkvęmd 3. mgr. 3. gr. mį beita dagsektum.